Vận tải đa phương thức là gì?

1. Vận tải đa phương thức là gì?

Vận tải đa phương thức, theo định nghĩa trong khoản 1 Điều 2 của Nghị định 87/2009/NĐ-CP, là một hình thức vận chuyển hàng hóa sử dụng ít nhất hai phương thức vận tải khác nhau. Trong quá trình này, người vận chuyển chịu trách nhiệm toàn bộ quá trình vận chuyển, từ khi nhận hàng ở nơi xuất phát cho đến khi giao hàng ở nơi đích. Người kinh doanh vận tải đa phương thức (MTO) là người chịu trách nhiệm vận chuyển hàng hóa từ nơi nhận hàng đến nơi giao hàng.

Đa phương thức vận tải là quá trình vận chuyển hàng hóa bằng ít nhất hai phương thức vận tải khác nhau, thường dựa trên hợp đồng giữa người chuyên chở và người gửi hàng. Trách nhiệm vận chuyển hàng hóa từ nơi nhận đến nơi giao thuộc về người chuyên chở trong quá trình vận tải đa phương thức, có thể diễn ra cả trong nước và quốc tế. Vận tải đa phương thức là một phương pháp linh hoạt và hiệu quả để vận chuyển hàng hóa, giúp tối ưu hóa quá trình logistics và giảm thiểu rủi ro trong quá trình vận chuyển.

2. Đặc điểm của vận tải đa phương thức là gì?

Vận tải đa phương thức có thể được thực hiện ở trong và ngoài Việt Nam.Hình thức vận tải này có những ưu điểm nổi bật như:

• Đóng gói hàng hóa theo tiêu chuẩn và không được mở ra khi thay đổi phương thức vận chuyển.
• Giảm chi phí, tiết kiệm thời gian và công sức cho người gửi hàng.
• Bảo vệ hàng hóa an toàn trong quá trình vận chuyển, kể cả khi thay đổi phương tiện vận chuyển.
• Giảm thủ tục chứng từ đơn giản hơn và quản lý giá thành tốt, mang lại hiệu quả cao trong vận chuyển.
• Đảm bảo hàng hóa được vận chuyển liên tục từ điểm xuất phát đến điểm đích cuối cùng.
• Tiện lợi hơn cho việc theo dõi hàng hóa.

3. Vai trò vận tải đa phương thức hiện nay

Phương thức vận tải đa phương thức có nhiều ưu điểm vượt trội so với các phương thức vận tải truyền thống, mang lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế và doanh nghiệp. Cụ thể vai trò của vận tải đa phương thức là:

Đầu tiên, phương thức này đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ phát triển kinh tế bằng cách tạo ra liên kết vận tải giữa các ngành công nghiệp, từ sản xuất đến phân phối và tiêu dùng. Điều này giúp hàng hóa được vận chuyển thuận lợi và nhanh chóng, góp phần thúc đẩy hoạt động kinh tế tổng thể của một quốc gia hay khu vực.

Thứ hai, phương thức vận tải này giúp tăng khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp bằng cách tối ưu hóa quy trình vận chuyển và giảm thiểu chi phí. Điều này sẽ nâng cao khả năng cạnh tranh về giá cả và chất lượng.

Thứ ba, hình thức vận tải này cho phép vận chuyển khối lượng hàng hóa lớn bằng cách kết hợp nhiều phương tiện vận tải khác nhau, mở rộng mạng lưới vận tải và đáp ứng nhu cầu chuyển khối lượng hàng hóa lớn.

Cuối cùng, vận chuyển đa phương thức giúp các doanh nghiệp tiếp cận thị trường nhanh hơn bằng cách tận dụng mạng lưới vận tải hiệu quả và tiếp cận khách hàng trong và ngoài nước. Từ đó thúc đẩy nền kinh tế bằng thương mại quốc tế, mở rộng cơ hội kinh doanh đa quốc gia.Vận tải đa phương thức có vai trò vô cùng quan trọng

4. Các hình thức vận tải đa phương thức trên thế giới

4.1. Mô hình vận tải bộ – vận tải hàng không (Road- Air)

Ưu điểm nổi bật của vận tải ô tô là tính linh hoạt và tốc độ. Vì vậy, ô tô thường được sử dụng để tập trung hàng hóa về cảng hàng không hoặc từ cảng hàng không vận chuyển đến các địa điểm giao hàng khác. Vận tải ô tô đóng vai trò quan trọng trong quá trình vận chuyển, đáp ứng nhu cầu thu gom và tập trung hàng hóa về sân bay để phục vụ cho các chuyến bay vận chuyển hàng không đường dài.Mô hình vận tải bộ và hàng không

4.2. Mô hình vận tải đường biển – vận tải hàng không (Sea –Air)

Dịch vụ vận tải hàng không kết hợp những ưu điểm của vận tải đường biển về mặt kinh tế và những ưu điểm của vận tải đường bộ về mặt tốc độ, là lựa chọn lý tưởng cho việc vận chuyển hàng hóa có giá trị cao như thiết bị điện tử và hàng hóa có tính thời vụ cao như quần áo, đồ chơi, giày dép.Mô hình vận tải đường biển và hàng không

Sau khi hàng hóa được vận chuyển bằng đường biển đến cảng, có thể sử dụng đường hàng không để chuyển tải nhanh chóng đến người nhận ở nơi xa trong đất liền. Điều này đặc biệt hữu ích đối với các hàng hóa có tính thời vụ hoặc giá trị cao, khi các phương tiện vận tải khác không phù hợp.

4.3. Mô hình vận chuyển đường bộ kết hợp với đường biển & thủy nội địa (Road – Sea)

Mô hình vận tải đa phương thức bằng đường bộ, đường biển và thủy nội địa là một phương tiện vận chuyển phổ biến dành cho hàng hóa xuất khẩu và nhập khẩu. Các mặt hàng được vận chuyển đến cảng biển của quốc gia xuất khẩu thông qua đường sắt, đường bộ hoặc đường thủy nội địa.

Mô hình vận tải đa phương thức đường sắt – đường bộ – đường biển

Tiếp theo, sau khi hàng hóa được vận chuyển bằng đường biển đến cảng của nước nhập khẩu, chúng sẽ được chuyển đến người nhận ở sâu trong nội địa thông qua đường bộ, đường sắt hoặc đường thủy nội địa.

Mô hình này phù hợp với các loại hàng hóa chở bằng container, có khối lượng lớn, trọng lượng nặng và không đòi hỏi thời gian vận chuyển gấp rút.

4.4. Mô hình cầu lục địa – Land Cambridge

Theo mô hình này, hàng hóa sẽ được chuyển đi bằng đường biển qua các đại dương đến một cảng trên lục địa. Sau đó, hàng hóa sẽ được chuyển đi bằng một phương tiện vận chuyển trên đất liền như đường sắt hoặc đường bộ đến một cảng khác trên lục địa khác. Cuối cùng, hàng hóa sẽ được chuyển đi tiếp bằng đường biển đến điểm đến cuối cùng.Vận chuyển theo mô hình cầu lục địa

Trong phương pháp vận tải này, việc vận chuyển trên đường bộ đóng một vai trò quan trọng, kết nối hai vùng biển hoặc hai đại dương. Việc vận chuyển này giúp hàng hóa di chuyển từ một lục địa sang lục địa khác một cách dễ dàng và nhanh chóng.

4.5. Mô hình vận tải đường sắt và đường bộ (Rail – Road)

Phương pháp vận chuyển kết hợp giữa đường sắt và ô tô đã tạo ra một cách tiếp cận mới trong việc vận chuyển hàng hóa, kết hợp sự an toàn và tốc độ của đường sắt với tính linh hoạt của ô tô. Theo phương pháp này, hàng hóa được đóng gói trong các rơ-moóc và được kéo bằng xe đầu kéo đến nhà ga. Tại nhà ga, các rơ-moóc được xếp lên toa tàu và vận chuyển đến ga đến. Khi đến ga đến, các rơ-moóc lại được kéo xuống bởi xe đầu kéo và vận chuyển đến địa điểm giao hàng cho người nhận. Phương pháp này đã được áp dụng rộng rãi ở Châu Mỹ và Châu Âu.Mô hình vận tải đường sắt và đường bộ

4.6. Mô hình vận tải hỗn hợp – 2RIS

Mô hình vận tải hỗn hợp (2RIS) là sự kết hợp của các phương thức vận tải đường sắt, đường bộ, vận tải thủy nội địa và vận tải biển. Hàng hóa được đưa đến các nước xuất khẩu bằng đường sắt, đường bộ hoặc đường thủy.

Sau đó, hàng hóa được vận chuyển bằng đường biển đến cảng của nước nhập khẩu. Cuối cùng, hàng hóa được vận chuyển đến người nhận ở sâu trong nội địa bằng đường bộ, đường sắt hoặc vận tải thủy nội địa. Mô hình 2RIS thích hợp với các loại hàng hóa chở bằng container trên các tuyến vận chuyển không yêu cầu thời gian vận chuyển gấp rút.Mô hình vận tải hỗn hợp (2RIS)

4.7. Một số mô hình khác

Mini Bridge và Micro Bridge là hai hình thức vận tải đa phương thức kết hợp giữa vận tải đường biển và vận tải đường sắt. Mini Bridge vận chuyển container từ cảng của một nước này sang cảng của một nước khác, sau đó vận chuyển bằng đường sắt đến một thành phố cảng thứ hai của nước đến.

Micro Bridge cũng tương tự như Mini Bridge, chỉ khác ở chỗ nơi đến cuối cùng không phải là một thành phố cảng mà là một khu trung tâm thương mại nội địa hoặc khu công nghiệp.

5. Điều kiện kinh doanh vận tải đa phương thức quốc tế

Doanh nghiệp, hợp tác xã Việt Nam, doanh nghiệp nước ngoài đầu tư tại Việt Nam chỉ được kinh doanh vận tải đa phương thức quốc tế nếu đáp ứng đủ các điều kiện dưới đây:

• Về tài chính: Duy trì tài sản tối thiểu tương đương 80.000 SDR hoặc có bảo lãnh tương đương hoặc có phương án tài chính thay thế theo quy định của pháp luật.
• Về bảo hiểm: Có bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp vận tải đa phương thức hoặc có bảo lãnh tương đương.

Các điều kiện kinh doanh vận tải đa phương thức

Các doanh nghiệp nằm trong các quốc gia là thành viên ASEAN có hiệp định về vận tải đa phương thức hoặc đã ký điều ước quốc tế với Việt Nam chỉ được kinh doanh vận tải đa phương thức quốc tế sau khi đáp ứng đủ các điều kiện sau:

• Về giấy phép: Có Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh vận tải đa phương thực quốc tế hoặc giấy tờ tương đương do cơ quan có thẩm quyền nước đó cấp.
• Về bảo hiểm: Có bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp vận tải đa phương thức hoặc có bảo lãnh tương đương.

6. Các dạng chứng từ vận tải đa phương thức

Chứng từ vận tải đa phương thức là một loại văn bản do người kinh doanh vận tải đa phương thức phát hành để xác nhận việc nhận hàng và cam kết vận chuyển hàng hóa theo đúng điều khoản của hợp đồng vận tải đa phương thức.

Chứng từ này có thể được phát hành dưới hai dạng: chuyển nhượng được và không chuyển nhượng được. Trong trường hợp chứng từ ở dạng chuyển nhượng được, nó có thể được chuyển nhượng cho người khác thông qua việc xuất trình, theo lệnh hoặc theo lệnh của người có tên trong chứng từ gốc. Còn chứng từ ở dạng không chuyển nhượng được chỉ có thể được giao cho người nhận hàng được chỉ định trong chứng từ. Đối với vận tải đa phương thức nội địa, nó sẽ tuân thủ các quy định của pháp luật Việt Nam và các bên liên quan có thể thỏa thuận về các loại chứng từ vận tải đa phương thức được sử dụng trong vận tải đa phương thức nội địa.

7. Nội dung của chứng từ vận tải đa phương thức là gì ?

Nội dung chính của chứng từ vận tải đa phương thức là gì? Mời bạn cùng đọc thông tin:

• Đặc tính tự nhiên chung của hàng hóa, bao gồm:
  • Nhận biết hàng hóa bằng ký hiệu, mã hiệu.
  • Mau hỏng và nguy hiểm
  • Số lượng kiện hoặc chiếc
  • Diễn tả trọng lượng hoặc số lượng theo nhiều cách khác nhau.
• Tình trạng ở bên ngoài của hàng hóa.
• Tên và trụ sở chính.
• Tên của người gửi hàng.
• Tên người nhận.
• Địa điểm và ngày cụ thể tiếp nhận hàng hóa
• Địa điểm giao trả hàng.
• Thời hạn, địa điểm để thực hiện giao trả hàng
• Loại chứng từ vận tải đa phương thức: chuyển nhượng được hoặc không chuyển nhượng được.
• Chữ ký của 2 bên
• Cước phí vận chuyển:
  • Đối với từng phương thức vận tải nếu các bên liên quan đã thỏa thuận.
  • Người nhận hàng có trách nhiệm thanh toán cước phí vận chuyển, đồng tiền thanh toán cước phí được ghi rõ trên chứng từ vận tải đa phương thức.
  • Cước phí vận chuyển có thể được thể hiện bằng các cách khác nhau, nhưng người nhận hàng vẫn phải chịu trách nhiệm thanh toán.
• Chứng từ vận tải đa phương thức phải ghi rõ tuyến hành trình dự kiến, phương thức vận tải trong từng chặng và các địa điểm chuyển tải.
• Các bên liên quan có thể thỏa thuận thêm các chi tiết khác vào chứng từ vận tải đa phương thức, nhưng phải phù hợp với quy định của pháp luật.

8. Thủ tục cấp giấy phép kinh doanh vận tải đa phương thức

Theo Nghị định 144/2018/NĐ-CP, các quy định về vận tải đa phương thức đã được điều chỉnh và bổ sung như sau:

Các doanh nghiệp, hợp tác xã, và doanh nghiệp nước ngoài đầu tư tại Việt Nam cần tuân thủ điều khoản 1 của Điều 5 trong Nghị định này để nộp hồ sơ xin cấp Giấy phép kinh doanh vận tải đa phương thức quốc tế. Hồ sơ có thể được nộp trực tiếp tại Bộ Giao thông vận tải, qua đường bưu chính hoặc bằng các phương tiện khác theo quy định.

Hồ sơ bao gồm:

• Đơn đề nghị cấp Giấy phép theo mẫu quy định,
• Bản sao chứng thực Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư hoặc Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp.
• Báo cáo tài chính phải được kiểm toán bởi tổ chức kiểm toán độc lập. Nếu không kiểm toán, doanh nghiệp cần có bảo lãnh từ tổ chức ngân hàng hoặc tổ chức, cá nhân khác về tính chính xác và trung thực của báo cáo tài chính hoặc phải có phương án tài chính thay thế được cơ quan nhà nước chấp thuận.Vận tải đa phương thức cần phải có các giấy phép

Theo quy định tại khoản 2 Điều 5 của Nghị định 87/2009/NĐ-CP, các doanh nghiệp muốn kinh doanh vận tải đa phương thức quốc tế cần chuẩn bị một bộ hồ sơ xin cấp Giấy phép kinh doanh vận tải đa phương thức quốc tế. Bộ hồ sơ này bao gồm:

Đơn đề nghị cấp Giấy phép theo mẫu quy định tại Phụ lục I của Nghị định.

Bản sao giấy tờ chứng minh đủ điều kiện kinh doanh vận tải đa phương thức quốc tế do cơ quan có thẩm quyền cấp.

Bản sao Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh vận tải đa phương thức quốc tế hoặc giấy tờ tương đương cũng do cơ quan có thẩm quyền cấp

Hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp vận tải đa phương thức hoặc bảo lãnh tương đương.Trường hợp hồ sơ đề nghị cấp Giấy phép kinh doanh vận tải đa phương thức quốc tế chưa đáp ứng yêu cầu theo quy định, Bộ Giao thông vận tải có trách nhiệm trả lời doanh nghiệp bằng văn bản, nêu rõ lý do trong vòng 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ.

Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ, Bộ Giao thông vận tải cấp Giấy phép kinh doanh vận tải đa phương tiện quốc tế theo mẫu quy định tại Phụ lục III của Nghị định này cho doanh nghiệp. Giấy phép kinh doanh vận tải đa phương thức quốc tế có thời hạn sử dụng 05 năm kể từ ngày cấp.
Trong thời hạn có hiệu lực của Giấy phép kinh doanh vận tải đa phương thức quốc tế, nếu có thay đổi một trong những nội dung ghi trong Giấy phép, người kinh doanh vận tải đa phương thức quốc tế phải làm thủ tục đề nghị cấp lại Giấy phép theo quy định tại Điều 7 của Nghị định 87/2009/NĐ-CP.